„ NIEBIESKA KARTA”

KARTA PRAW OSOBY DOTKNIĘTEJ PRZEMOCĄ W RODZINIE

Przemoc w rodzinie – to wszystkie jednorazowe lub powtarzające się działania lub zaniechania osoby najbliższej, wspólnie zamieszkującej lub gospodarującej, zmuszające Cię do zachowań wbrew Twojej woli, w szczególności narażające Cię na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające Twoją godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na Twoim zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne. Przemoc w rodzinie może przybrać różne formy, np.:
► przemocy fizycznej (np. gdy ktoś Cię bije, popycha, szarpie, kopie, dusi);
► przemocy psychicznej (np. gdy ktoś Cię obraża, wyzywa, poniża w obecności innych osób, pozbawia kontaktu z bliskimi, kontroluje, ciągle krytykuje);
► przemocy seksualnej (np. gdy ktoś Cię zmusza do współżycia, do zachowań seksualnych przez Ciebie nie akceptowanych).

Ofiarą przemocy w rodzinie może być np.:– dziecko, – osoba niepełnosprawna,– współmałżonek, – osoba starsza.– partner.
Działania dotyczące przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie realizuje Gminny Zespół Do Spraw przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie działający przy Ośrodku Pomocy Społecznej w Skierbieszowie. W skład zespołu wchodzi osiem osób przedstawicieli pomocy społecznej, policji, oświaty, ochrony zdrowia i samorządu.

Procedura “Niebieskiej karty”
Procedura “Niebieskie Karty” to procedura interwencyjno-pomocowa, obejmująca działania wielu instytucji, której celem jest zatrzymanie przemocy w rodzinie oraz pomoc w wychodzeniu z tej sytuacji. Realizowane działania są indywidualnie dostosowywane do potrzeb danej rodziny. Procedura wynika z przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Szczegółowe warunki realizowana tej procedury, zadania służb oraz formularze “Niebieskich Kart” określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku.

GRUPA ROBOCZA
Grupa robocza to grupa osób powołana przez zespół interdyscyplinarny, której celem jest budowanie i realizacja strategii postępowania dla konkretnej rodziny dotkniętej przemocą. Skład grupy roboczej jest zawsze dobierany w zależności od potrzeb danej rodziny według wspólnie ustalonego indywidualnego planu pomocy – każdy zgodnie z kompetencjami wykonywanymi w ramach swoich czynności zawodowych. Przede wszystkim chronią osoby doznające przemocy, wywierają wpływ na osobę stosującą przemoc, monitorują zmiany, pracują w środowisku.

URUCHOMIENIE PROCEDURY “NIEBIESKIE KARTY”
Uruchomienie procedury może nastąpić z inicjatywy każdej osoby dotkniętej przemocą w rodzinie oraz osób mających wiedzę, że w danej rodzinie dochodzi do przemocy.
Uprawnienia do uruchomienia procedury “Niebieskie Karty” mają przedstawiciele następujących instytucji:
• policji,
• jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
• komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
• oświaty,
• ochrony zdrowia.
Uruchomienie procedury następuje przez wypełnienie formularza “Niebieska Karta-A” przez przedstawiciela jednej z wyżej wymienionych instytucji, podczas rozmowy z osobą doznającą przemocy, który zawiera dane osób uwikłanych w przemoc oraz opisuje sytuację przemocy. Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie członkowie grupy roboczej zobowiązani są do zachowania poufności pozyskanych w trakcie realizacji procedury informacji.
Następnie osobie doznającej przemocy przekazuje się formularz “Niebieska Karta-B” zawierający informacje o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy oraz o miejscach, gdzie można uzyskać pomoc.

Uruchomienie procedury może nastąpić w różny sposób i w różnych okolicznościach, np.:
• podczas interwencji policji w rodzinie,
• na prośbę osoby doznającej przemocy,
• w trakcie kontaktu przedstawiciela instytucji upoważnionej do wszczęcia procedury z osobą, która doznaje przemocy,
• po zaobserwowaniu niepokojących sygnałów przez wychowawcę lub pedagoga szkolnego,
• podczas badania lekarskiego,
• w wyniku zgłoszenia w jednej z instytucji przez świadka przemocy w rodzinie, itp.
Warto pamiętać o tym, że przedstawiciel instytucji jest zobowiązany do uruchomienia procedury “Niebieskie Karty” nawet w sytuacji, gdy osoba wobec której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy nie wyraża na to zgody.
Art. 12 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U.z 2020r. poz.218 t.j.z późn.zm.) mówi o tym, że osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym policję lub prokuratora. Natomiast ust. 2 mówi o tym, że osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

CO DZIEJE SIĘ PO URUCHOMIENIU PROCEDURY “NIEBIESKIE KARTY”?
Formularz “Niebieska Karta-A” zostaje przekazany do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego niezwłocznie po uruchomieniu procedury, jednak nie później niż w ciągu 7 dni. Następnie powoływana jest grupa robocza do pomocy tej konkretnej rodzinie. Osoba doznająca przemocy jest zapraszana na spotkanie grupy roboczej i nawet jeśli nie przyjdzie, sytuacja taka nie wstrzymuje dalszych prac instytucji. Jeżeli osoba doznająca przemocy zgłosi się, wówczas w zależności od jej potrzeb proponowana jest pomoc prawna, psychologiczna, socjalna oraz medyczna.
Na spotkanie grupy roboczej jest również wzywana osoba stosująca przemoc, informowana jest o tym, czym jest przemoc w rodzinie i jakie są jej konsekwencje prawne oraz o konieczności zaprzestania zachowań przemocowych. Otrzymuje również ofertę miejsc, w których może skorzystać z pomocy.

ZAKOŃCZENIE PROCEDURY “NIEBIESKIE KARTY”
Głównym kryterium, w oparciu o które kończona jest procedura nie jest czas jej trwania, ale ustanie przemocy w sposób trwały i zrealizowanie indywidualnego planu pomocy rodzinie. Decyzję o jej zakończeniu podejmuje zespół interdyscyplinarny. Procedura zostaje również zakończona, gdy zespół rozstrzygnie o braku zasadności podejmowanych działań, np. w sytuacji gdy w rodzinie nie dochodzi do przemocy a konfliktów.
Należy pamiętać, że zawsze istnieje możliwość ponownego wszczęcia procedury jeżeli ponownie wystąpi przemoc.

DZIAŁANIA PRZEWIDZIANE PROCEDURĄ W PRZYPADKU KRZYWDZENIA DZIECI
W przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec dziecka czynności realizowane w ramach procedury uruchamia się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego (czyli osoby, która w danej chwili zajmuje się dzieckiem). W sytuacji, gdy osobą stosującą przemoc wobec dziecka jest jeden lub oboje rodziców konieczne wtedy jest odwołanie się do innych dorosłych mogących wspierać dziecko. Osobie działającej na rzecz dziecka przekazuje się formularz “Niebieska Karta-B” i w dalszym postępowaniu instytucji jest partnerem w dbaniu o interesy dziecka. Dziecka nie zaprasza się na posiedzenia grupy roboczej.
Podstawowe regulacje prawne dotyczące procedury “Niebieskie Karty”
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”

 Procedura „Niebieskiej Karty” może być wszczęta bez zgody osób zaangażowanych w sytuację przemocy, w tym bez zgody osoby pokrzywdzonej.  Jej celem jest zatrzymanie przemocy w rodzinie i uruchomienie zmiany zachowań pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa i przywrócenia godności osobom słabszym, narażonym na skrzywdzenie.
Instytucja, która wszczyna procedurę, przesyła wypełnioną „Niebieską Kartę – A”   do Zespołu Interdyscyplinarnego, pod wyżej podany adres. 
Zespół Interdyscyplinarny  na rzecz pomocy konkretnej  rodzinie ma możliwość tworzenia grup roboczych. W takiej sytuacji  Niebieska Karta przekazywana jest grupie roboczej, która składa się z przedstawicieli służb i specjalistów współpracujących z rodziną. W jej skład zazwyczaj wchodzi pracownik socjalny, dzielnicowy, jeżeli w rodzinie są dzieci w wieku szkolnym – pedagog szkolny, jeśli dziecko jest w przedszkolu – wychowawca przedszkolny,  a także psycholodzy bądź terapeuci pracujący z osobami doznającymi przemocy lub stosującymi przemoc, jeśli zachodzi potrzeba – pracownik ochrony zdrowia, kurator sądowy, asystent rodziny lub inny specjalista. Przedstawiciele grupy roboczej spotykają się zarówno z osobami doznającymi przemocy jak i stosującymi przemoc i we współpracy z rodziną pracują nad zaplanowaniem i realizacją stosownej pomocy oraz jej monitoringiem.

Zespół Interdyscyplinarny ma prawo przetwarzać dane osobowe dotyczące osób objętych procedurą „Niebieskiej Karty”, zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych.  W związku z tym może m. in. składać zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przemocy w rodzinie, zawiadamiać Sąd Rodzinny i Nieletnich o nieprawidłowej sytuacji opiekuńczo – wychowawczej dziecka oraz pozyskiwać informacje o członkach rodziny od instytucji i organizacji zaangażowanych w pomoc rodzinie w związku z problemem przemocy. 
Procedura realizowana jest zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”.